รู้จัก ครูอาคม สายาคม ผู้เชี่ยวชาญนาฏศิลป์แห่งราชสำนักไทย

ครูอาคม สายาคม มีชื่อเดิมว่า ''บุญสม'' เกิดเมื่อวันที่ 26 ตุลาคม พ.ศ. 2460 ณ บ้านสี่แยกหลานหลวง จังหวัดพระนคร เป็นบุตรของนายเจือ ศรียาภัยและนางผาด ศรียาภัย (สกุลเดิม อิศรางกูร ณ อยุธยา)....นามสกุลสายาคมเป็นนามสกุลที่ได้รับพระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6)

ครูอาคมได้เริ่มเรียนวิชาสามัญที่โรงเรียนพร้อมวิทยามูล ซึ่งตั้งอยู่ที่ถนนราชดำเนิน บริเวณสนามมวยราชดำเนินในปัจจุบัน โดยได้ศึกษาถึงชั้นประถมปีที่ 2 จึงลาออกไปสมัครเรียนโขนที่บ้านเจ้าพระยาวรพงศ์พิพัฒน์ ในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ถนนพระอาทิตย์ เมื่อ พ.ศ. 2472 และได้เรียนหนังสือที่โรงเรียนศรีอยุธยาควบคู่กันไปกับการฝึกหัดโขน จนจบมัธยมปีที่ 3 จึงได้เป็นโขนหลวงในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ขึ้นตรงต่อพระยานัฏกานุรักษ์ (ทองดี สุวรรณภารต) อดีตเจ้ากรมโขนหลวงในรัชกาลที่ 6 ผู้กำกับกรมปี่พาทย์และโขนหลวงในรัชกาลที่ 7 กับ คุณหญิงเทศ นัฏกานุรักษ์เมื่อเริ่มฝึกหัดโขนนั้นครูอาคม อายุ 12 ปี ตั้งต้นจากการตบเข่าเพื่อให้รู้จังหวะ ถอนสะเอวเพื่อให้อวัยวะมีการสัมพันธ์กับการยักไหล่ ยักเอวและลักคอ นานประมาณ 2-3 สัปดาห์จึงเริ่มหัดรำเพลงช้า เพลงเร็ว เชิดและเสมอ เพื่อให้ได้พื้นฐานทางนาฏศิลป์ หลังจากนั้นจึงคัดเลือกว่าจะเหมาะกับการหัดเป็นตัวใด ครูอาคมนั้นพระยานัฏกานุรักษ์และคุณหญิงเทศ นัฏกานุรักษ์ให้หัดเป็นตัวพระ ต่อมามอบให้ครูลิ้นจี่ จารุจรณ์ ดูและควบคุมการฝึกหัดขึ้นต้น อยู่กับพวกละครหลวง ในสมัยนั้นตัวพระนางผู้ชายฝึกหัดกันที่วังสวนกุหลาบ (บริเวณสโมสรทหารบก) ส่วนยักษ์และลิงฝึกหัดกันที่บ้านเจ้าพระยาวรพงศ์พิพัฒน์ครูอาคมออกแสดงครั้งแรกเมื่ออายุประมาณ 14 ปี เป็นตัวพระรามในเรื่องรามเกียรติ์ตอนขาดเศียรขาดกรโดยสวมหน้าเล่นโขนนั่งราวแสดงหน้าพระที่นั่งถวายพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ บริเวณสนามหญ้าหน้าพระที่นั่งอนันตสมาคม ในงานต้อนรับแขกเมืองคือ นายดักลาส แฟร์แบงค์ นักแสดงภาพยนต์ชาวอเมริกา ต่อมาได้แสดงหน้าพระที่นั่งอีกหลายครั้ง ที่โรงโขนหลวงสวนมิสกวัน ครูอาคมเริ่มเปิดหน้าเล่นโขนเมื่ออายุประมาณ 15-16 ปี เพราะพระยานัฏกานุรักษ์เห็นว่าครูอาคมมีหน้าตาสะสวยขนาดผู้หญิงเทียบไม่ติด ครูอาคมเข้ารับราชการในกรมมหรสพเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๒ ในแผนกโขนหลวง ตำแหน่งเด็กชา เงินเดือน ๔ บาท

สำหรับผลงานด้านการแสดงของครูอาคม ท่านมักแสดงเป็นตัวเอกอยู่เสมอ เช่น พระราม อิเหนา พระร่วง พระอภัยมณี ขุนแผน พระไวย ไกรทอง ฮเนา (เรื่องเงาะป่า) พระลอ อุณรุท และพระสังข์ เป็นต้น ส่วนผลงานด้านประดิษฐ์ท่ารำ ได้แก่ เพลงหน้าพาทย์ตระนาฏราช เพลงหน้าพาทย์โปรยข้าวตอก เพลงเชิดจีน ลีลาประกอบท่าเชื่อม ตำราท่ารำ

ผลงานด้านวิชาการ ครูอาคมได้เขียนคำอธิบายนาฏยศัพท์ บทความ เพลงพื้นเมือง เพลงหน้าพาทย์ ความสำคัญของหัวโขน ระบำ รำ เต้น การเลือกเด็กเข้าฝึกหัดละครสมัยรัชกาลที่ 7 เป็นต้น

ผลงานด้านวิทยุกระจายเสียง ครูอาคมได้ตั้งคณะสายเมธี แสดงนิยายและบรรเลงในแบบดนตรีสากลและดนตรีไทย ตั้งคณะสายาคมแสดงเพลงพื้นเมือง เป็นต้น

ผลงานด้านภาพยนตร์ ครูอาคมเคยแสดงเป็นพระเอกภาพยนตร์เรื่อง อมตาเทวี และเรื่องไซอิ๋ว โดยแสดงเป็นพระถังซำจั๋งและเป็นผู้กำกับการแสดง เป็นต้น

ผลงานด้านกำกับเวที ครูอาคมได้กำกับการแสดงและการสอนโขนและละครเรื่องต่างๆ

พ.ศ. 2505 ได้รับมอบให้เป็นผู้ประกอบพิธีไหว้ครู
พ.ศ. 2506 ได้รับถ่ายทอดท่ารำองค์พระพิราพจากครูรงภักดี
พ.ศ. 2507 ทำพิธีครอบโขนละครในพิธีไหว้ครูประจำปี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวปรมินทรมหาภูมิพลอุลยเดชฯ รัชกาลที่ 9 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีและสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี ทรงเข้าร่วมครอบในพิธีไหว้ครูดังกล่าวด้วย
และตั้งแต่ปี พ.ศ. 2508 เป็นต้นมา ครูอาคมได้รับเชิญเป็นประธานไหว้ครูของสถาบันการศึกษาต่างๆ ทั้งของราชการและเอกชน รวมทั้งท่านได้พยายามถ่ายทอดวิชาความรู้และประสบการณ์ต่างๆ ของท่านให้แก่เยาวชนรุ่นหลังได้รับสืบทอดต่อไป ซึ่งนับว่าครูอาคมได้ปฏิบัติภารกิจด้านนาฏศิลป์ไทยอย่างครบถ้วนสมบูรณ์

ด้านชีวิตส่วนตัว ครูอาคม สายาคม ได้สมรสกับนางสาวเรณู วิเชียรน้อย มีบุตรด้วยกัน 3 คน

ครูอาคม สายาคม ได้เสียชีวิตลงเมื่อวันที่ 9 มิถุนายน พ.ศ. 2525 เดินทางไปราชการที่จังหวัดเชียงใหม่พร้อมกับภรรยา เพื่อประกอบพิธีไหว้ครูและครอบนักศึกษาวิทยาลัยนาฏศิลปเชียงใหม่ สิริอายุได้ 64 ปี

บรมครู พ่อแก่ ครูอาคม สายาคม สร้างขึ้นด้วยมวลสารมงคล อันได้แก่ผงจิตรลดาที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระราชทานให้แก่คุณครูอาคมโดยตรง ผงแป้งเสน่ห์ ผงด้านเมตตามหาโชคมหาลาภ ผงสายศิลปินฯลฯ โดยมีเทียนชัยไหว้ครูโขนละครเป็นตัวประสาน ด้านหลังเรียบ คุณครูจารตัว นะ ด้วยลายมือของคุณครูเอง ซึ่งคุณครูอาคม สายาคม สร้างเองที่ห้องพระหลังสวดมนต์ไหว้พระประจำวัน อธิษฐานจิตด้วยตัวของคุณครูเอง